ภาวะผู้นำและวัฒนธรรมองค์กรในสถาบันอุดมศึกษา แนวทางการพัฒนาสู่ความเป็นเลิศในยุคแห่งการเปลี่ยนแปลง
คำสำคัญ:
ภาวะผู้นำ , วัฒนธรรมองค์กร , สถาบันอุดมศึกษา, การพัฒนาองค์กร , การเปลี่ยนแปลงบทคัดย่อ
การศึกษานี้มุ่งวิเคราะห์บทบาท และความสัมพันธ์ระหว่างภาวะผู้นำและวัฒนธรรมองค์กรในสถาบันอุดมศึกษา โดยเฉพาะในบริบทของสถาบันอุดมศึกษาไทยในยุคแห่งการเปลี่ยนแปลง การศึกษาใช้วิธีการทบทวนวรรณกรรมและวิเคราะห์กรณีศึกษาจากสถาบันอุดมศึกษาทั้งในและต่างประเทศ ผลการศึกษาพบว่าภาวะผู้นำที่มีประสิทธิผลในสถาบันอุดมศึกษายุคใหม่ควรผสมผสานคุณลักษณะของภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลง ภาวะผู้นำดิจิทัล ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรม ความสามารถในการปรับตัว และการคิดเชิงกลยุทธ์ ในขณะที่วัฒนธรรมองค์กรควรมุ่งเน้นการเรียนรู้ นวัตกรรม ความยืดหยุ่น ความร่วมมือ และความรับผิดชอบต่อสังคม การพัฒนาทั้งสองด้านควรดำเนินการควบคู่กันอย่างเป็นระบบ โดยคำนึงถึงบริบทเฉพาะของแต่ละสถาบันและความท้าทายในยุคการเปลี่ยนแปลง บทความนี้นำเสนอแนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำและวัฒนธรรมองค์กรในสถาบันอุดมศึกษาไทย เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษา ส่งเสริมการสร้างนวัตกรรม และเพิ่มความสามารถในการแข่งขันในระดับสากล นอกจากนี้ยังเสนอแนะแนวทางการวิจัยในอนาคตเพื่อขยายองค์ความรู้ และเสนอแนะแนวทางการวิจัยในอนาคต เช่น การศึกษาเชิงลึกเกี่ยวกับกระบวนการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมองค์กรในสถาบันอุดมศึกษาไทยที่ประสบความสำเร็จ การศึกษาผลกระทบของการนำเทคโนโลยีดิจิทัลและปัญญาประดิษฐ์มาใช้ต่อภาวะผู้นำและวัฒนธรรมองค์กรในสถาบันอุดมศึกษา เพื่อค้นหาปัจจัยความสำเร็จในการพัฒนาภาวะผู้นำและวัฒนธรรมองค์กร ทั้งนี้เพื่อขยายองค์ความรู้และนำไปสู่การพัฒนาสถาบันอุดมศึกษาไทย ให้สามารถแข่งขันได้ในระดับสากลและรับมือกับความท้าทายในอนาคตได้อย่างมั่นคงและยั่งยืน
References
กัลยา แจ่มแจ้ง. (2562). ภาวะผู้นำ: แนวคิด ทฤษฎี และทักษะสำคัญสำหรับผู้นำองค์การยุคใหม่. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย ฉบับสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 9(1), 269-280.
นิติพล ภูตะโชติ, และวิภาวี เจริญวงศ์วัฒนา. (2562). อิทธิพลของภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงและวัฒนธรรมองค์การที่มีต่อประสิทธิผลองค์การของมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ. Veridian E- Journal, Silpakorn University ฉบับภาษาไทย สาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ, 12(5),1720-1737.
รังสรรค์ ประเสริฐศรี. (2561). พฤติกรรมองค์การ. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: Diamond in Business World.
นริศ ภัทรกานต์กุล. (2562). ภาวะผู้นำของผู้บริหารกับวัฒนธรรมองค์กรของมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ: กรณีศึกษามหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. Kasetsart Journal of Social Sciences, 40(2), 397-406.
ธีรยุส วัฒนาศุภโชค. (2560). แนวคิดทฤษฎีภาวะผู้นำ. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 36(6), 248-256.
สำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ. (2564). แผนด้านการอุดมศึกษา เพื่อผลิตและพัฒนากำลังคนของประเทศ พ.ศ. 2564-2570. สืบค้นเมื่อ 30 กันยายน 2567 จาก https://www.nxpo.or.th/th/report/7726/.
สุวิมล ว่องวาณิช. (2563). การบริหารคณะครุศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเพื่อความยั่งยืนตามแนวคิดของ Lozano. วารสารอิเล็กทรอนิกส์การเรียนรู้ทางไกลเชิงนวัตกรรม, 10(2), 1-20.
Aboramadan, M., Dahleez, K., & Hamad, M. H. (2020). Servant Leadership and Academic Outcomes in Higher Education: The Role of Job Satisfaction. International Journal of Organizational Analysis, 29(3), 562-584.
Adler, S., Campion, M., Colquitt, A., Grubb, A., Murphy, K., Ollander-Krane, R., & Pulakos, E. D. (2022). Getting rid of performance ratings: Genius or folly? A debate. Industrial and Organizational Psychology, 9(2), 219-252.
Altbach, P. G., & de Wit, H. (2018). The Challenge to Higher Education Internationalisation. University World News, (494). Retrieved on August 30, 2024. from https://www.universityworldnews.com/post.php?story=20180220091648602.
Alonderiene, R., & Majauskaite, M. (2016). Leadership Style and Job Satisfaction in Higher Education Institutions. International Journal of Educational Management, 30(1), 140-164.
Atan, T., & Mahmood, N. H. N. (2019). The Effects of Ethical Leadership on Organizational Commitment in Malaysian Higher Education. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 9(9), 969-983.
Asaraphan, C. (2021). Leadership and Organizational Culture in Thai Higher Education Institutions. Journal of Education and Learning, 15(1), 1-12.
Avolio, B. J., & Gardner, W. L. (2005). Authentic Leadership Development: Getting to the Root of Positive forms of Leadership. The Leadership Quarterly, 16(3), 315-338.
Avolio, B. J., Walumbwa, F. O., & Weber, T. J. (2009). Leadership: Current Theories, Research, and Future Directions. Annual Review of Psychology, 60, 421-449.
Bass, B. M. (1985). Leadership and Performance Beyond Expectations. New York: Free Press.
Bass, B. M., & Riggio, R. E. (2006). Transformational Leadership (2nd Ed.). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Becher, T. & Trowler, P. (2001) Academic Tribes and Territories: Intellectual Enquiry and the Cultures of Disciplines (2nd Ed.). Buckingham: Open University Press/SRHE.
Bendermacher, G. W. G., oude Egbrink, M. G. A., Wolfhagen, I. H. A. P., & Dolmans, D. H. J. M. (2017). Unravelling Quality Culture in Higher Education: A Realist Review. Higher Education, 73(1), 39-60.
Bolman, Lee G., & Joan V. Gallos. (2011). Reframing Academic Leadership. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Brown, F. W., & Moshavi, D. (2002). Herding Academic Cats: Faculty Reactions to Transformational and Contingent Reward Leadership by Department Chairs. Journal of Leadership & Organizational Studies, 8(3), 79-93.
Brown, M. E., & Treviño, L. K. (2006). Ethical Leadership: A Review and Future Directions. The Leadership Quarterly, 17(6), 595-616.
Bryman, A. (2007). Effective Leadership in Higher Education: A Literature Review. Studies in Higher Education, 32(6), 693-710.
Bunzel, D. L. (2023). Universities in the post-COVID-19 Era: How Organizational Culture Shapes Strategic Responses. Journal of Management & Organization, 29(1), 21-39.
Cameron, K. S., & Quinn, R. E. (2011). Diagnosing and Changing Organizational Culture: Based on the Competing Values Framework. (3rd Ed.). San Francisco: Jossey-Bass.
Clark, B. R. (1972). The Organizational Saga in Higher Education. Administrative Science Quarterly, 17(2), 178-184.
Colquitt, J. A., Lepine, J. A., & Wesson, M. J. (2019). Organizational Behavior: Improving Performance and Commitment in the Workplace. English: McGraw-Hill Education.
Coman, Adela, & Catalina Bonciu. (2016). Organizational Culture in Higher Education: Learning from the Best. European Journal of Social Sciences Education and Research, 3(1), 135-145. Retrieved on August 30, 2024 from http://journals.euser.org/files/articles/ejser_jan_apr_16/Coman.pdf
Cortellazzo, Laura, Bruni, Elena & Zampieri, Rita. (2019). The Role of Leadership in a Digitalized World: A Review. Frontiers in Psychology, 10. Article 1938. Retrieved on August 30, 2024 from https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01938.
Davies, B., & Davies, B. J. (2010). The Nature and Dimensions of Strategic Leadership. International Studies in Educational Administration, 38(1), 5-21.
Delery, J. E., & Gupta, N. (2016). Human resource management practices and organizational effectiveness: Internal fit matters. Journal of Organizational Effectiveness: People and Performance, 3(2), 139-163.
Denison, D. R. (1990). Corporate Culture and Organizational Effectiveness. New York: John Wiley & Sons.
Denison, D. R., & Mishra, A. K. (1995). Toward a Theory of Organizational Culture and Effectiveness. Organization Science, 6(2), 204-223.
DuBrin, A. J. (2019). Leadership: Research Findings, Practice, and Skills (9th Ed.). New York: Cengage Learning.
Gigliotti, R. A., & Ruben, B. D. (2019). Leadership and Communication in Higher Education: Current Theories, Research, and Future Directions. In The Handbook of Communication Training (pp. 65-80). New York, NY: Routledge.
Ghasemy, M., Hussin, S., & Megat Daud, M. A. K. (2021). The Impact of Transformational Leadership on Academic Staff Performance in Malaysian Research Rniversities. SAGE Open, 11(4), 1-19.
Hallinger, P., & Kantamara, P. (2000). Educational Change in Thailand: Opening a Window Onto Leadership as A Cultural Process. School Leadership & Management, 20(2), 189-205.
Hazelkorn, E., & Gibson, A. (2019). Public Goods and Public Policy: What is Public Good, and Who and What Decides?. Higher Education, 78(2), 257-271. Retrieved on August 30, 2024 form https://doi.org/10.1007/s10734-018-0341-3
Heifetz, R., Grashow, A., & Linsky, M. (2009). The Practice of Adaptive Leadership: Tools and Tactics for Changing Your Organization and the World. Boston: Harvard Business.
Hogan, S. J., & Coote, L. V. (2014). Organizational Culture, Innovation, and Performance: A Test of Schein's Model. Journal of Business Research, 67(8), 1609-1621.
Huang, X., & Li, B. (2020). The Influence of Organizational Culture on Organizational Effectiveness in Chinese Higher Education Institutions. Journal of Organizational Change Management, 33(6), 1041-1055.
Johnstone, D. B., & Marcucci, P. N. (2010). Financing Higher Education Worldwide: Who Pays? Who Should Pay?. Baltimore: The Johns Hopkins University.
Kane, G. C., Phillips, A. N., Copulsky, J., & Andrus, G. (2019). How Digital Leadership is (n't) Different. MIT Sloan Management Review, 60(3), 34-39.
Kezar, A., & Eckel, P. D. (2016). The Effect of Institutional Culture on Change Strategies in Higher Education: Universal Principles or Culturally Responsive Concepts?. The Journal of Higher Education, 73(4), 435-460.
Kezar, A., Carducci, R., & Contreras-McGavin, M. (2006). Rethinking The “L” Word in Higher Education: The Revolution of Research on Leadership. ASHE Higher Education Report, 31(6), 1-240.
Kouzes, J. M., & Posner, B. Z. (2017). The Leadership Challenge: How to Make Extraordinary Things Happen in Organizations (6th Ed.). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
Kouzes, J. M., & Posner, B. Z. (2017). The Leadership Challenge: How to Make Extraordinary Things Happen in Organizations. (pp. 123-178). John Wiley & Sons.
LeBeau, J. E., & Ward, K. (2009). Organizing higher education for collaboration: A guide for campus leaders. Journal of College Student Development, 50(5), 565-567.
Longworth, N. (2003). Lifelong Learning in Action: Transforming Education in The 21st Century. Century London. Kogan Page.
Lozano, R., Ceulemans, K., Alonso-Almeida, M., Huisingh, D., Lozano, F. J., Waas, T., Lambrechts, W., Lukman, R., & Hugé, J. (2015). A Review of Commitment and Implementation of Sustainable Development in Higher Education: Results from a Worldwide Survey. Journal of Cleaner Production, 108, 1-18.
Lozano, R., Merrill, M. Y., Sammalisto, K., Ceulemans, K., & Lozano, F. J. (2018). Connecting Competences and Pedagogical Approaches for Sustainable Development in Higher Education: A Literature Review and Framework Proposal. Sustainability, 10(2), 583.
Lunenburg, F. C. (2011). Leadership Versus Management: A key Distinction-At least in Theory. International Journal of Management, Business, and Administration, 14(1), 1-4.
Luthans, F., & Doh, J. P. (2018). International Management: Culture, Strategy, and Behavior. (10th Ed.). New York: McGraw-Hill Education.
Mainemelis, C., Kark, R., & Epitropaki, O. (2021). Creative Leadership: A Multi-context Conceptualization. The Academy of Management Annals, 15(1), 292-334.
Marginson, S. (2016). The Worldwide Trend to High Participation Higher Education: Dynamics of Social Stratification in Inclusive Systems. Higher Education, 72(4), 413-434.
Mahmood, M., Uddin, M. A., & Fan, L. (2019). The influence of transformational leadership on employees’ creative process engagement: A multi-level analysis. Management Decision, 57(3), 741-764.
Mousa, M., Massoud, H. K., & Ayoubi, R. M. (2019). Responsible Leadership, Organizational Commitment, and Academic Service Quality: The Prspectives of Egyptian Public University employees. International Journal of Educational Management, 33(1), 30-50.
Northouse, P. G. (2019). Leadership: Theory and Practice (8th Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Northouse, P. G. (2021). Leadership: Theory and Practice (9th Ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
Penprase, B. E. (2018). The Fourth Industrial Revolution and Higher Education. In N. W. Gleason (Ed.), Higher Education in the Era of the Fourth Industrial Revolution. Singapore: Palgrave Macmillan.
Pimpa, N. (2012). Amazing Thailand: Organizational Culture in the Thai Public Sector. International Business Research, 5(11), 35-42.
Purcell, W. M., Henriksen, H., & Spengler, J. D. (2019). Universities as the Engine of Transformational Sustainability Toward Delivering the Sustainable Development Goals: “Living labs” For Sustainability. International Journal of Sustainability in Higher Education, 20(8), 1343-1357.
Puangyoykeaw, K., & Nishide, Y. (2021). Organizational Culture, job Satisfaction and Turnover Intention in Thai Universities: A mixed-methods study. SAGE Open, 11(2), 1-16.
Ramírez-Montoya, M. S., & Lugo-Ocando, J. (2020). Systematic Review of Mixed Methods in the Framework of Educational Innovation. Comunicar, 28(65), 9-20.
Ramsden, P. (1998). Learning to Lead in Higher Education. London: Routledge.
Ragazzi, M., & Ghidini, F. (2017). Environmental Sustainability of Universities: Critical Analysis of a Green Ranking. Energy Procedia, 119(2017), 111-120.
Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2018). Organizational Behavior (18th Ed.). London: Pearson Education.
Salmi, J. (2020). COVID's Lessons for Global Higher Education: Coping with the Present While Building A More Equitable Future. Lumina Foundation. Retrieved on October 1, 2020 from https://www.luminafoundation.org/wp-content/uploads/2020/11/covids-lessons-for-global-higher-education.pdf
Schein, E. H. (2010). Organizational Culture and Leadership (4th Ed.). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Schein, E. H., & Schein, P. A. (2017). Organizational Culture and Leadership (5th Ed.)., San Francisco: Wiley & Sons.
Senge, P. M. (2006). The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization. Doubleday New York: A Division of Random House.
Sheninger, E. (2019). Digital Leadership: Changing Paradigms for Changing Times. Thousand Oaks, CA: Corwin.
Spendlove, M. (2007). Competencies for Effective Leadership in Higher Education. International Journal of Educational Management, 21(5), 407-417.
Sriussadaporn-Charoenngam, N., & Jablin, F. M. (1999). An Exploratory Study of Communication Competence in Thai Organizations. Journal of Business Communication, 36(4), 382-418.
Suriyankietkaew, S., & Avery, G. C. (2019). Sustainable Leadership: Indicators and Strategies for Developing and Assessing Sustainable Leadership. Sustainability, 11(10), 1-18.
Suwannarat, P., Phonthanukitithaworn, C., & Sawangarreerug, T. (2023). The Impact of Organizational Culture on Job Satisfaction and Organizational Commitment: Evidence from Thai Higher Education Institutions. Journal of Asian Finance, Economics and Business, 10(1), 161-172.
Tapinos, E., Dyson, R. G., & Meadows, M. (2005). The Impact of Performance Measurement in Strategic Planning. International Journal of Productivity and Performance Management, 54(5/6), 370-384.
Tideman, S. G., Arts, M., & Zandee, D. P. (2019). Sustainable Leadership: Towards a Workable Definition. Journal of Cleaner Production, 224, 1494-1510.
Tierney, W. G. (1988). Organizational Culture in Higher Education: Defining the Essentials. The Journal of Higher Education, 59(1), 2-21.
Tierney, W.G. (2008). The impact of culture on organizational decision making: theory and practice in higher education. Sterling: Stylus Publishing, LLC.
Toduk, Y., & Gande, A. (2020). Digital Leadership: A New Leadership Style for the 21st Century. International Journal of Technology, Policy and Management, 20(4), 388-405.
Toquero, C. M. (2020). Challenges and Opportunities for Higher Education Amid the COVID-19 Pandemic: The Philippine Context. Pedagogical Research, 5(4), 1-5
Tseng, M. L. (2017). Using Social Media and Qualitative and Quantitative Information Scales to Benchmark Corporate Sustainability. Journal of Cleaner Production, 142(2), 727-738.
Warrick, D. D. (2017). What Leaders Need to Know about Organization Culture. Business Horizons, 60, 395-404.
Williams, D. A., Berger, J. B., & McClendon, S. A. (2005). Toward a Model of Inclusive Excellence and Change in Postsecondary Institutions. Washington, D.C.: Association of American Colleges and Universities.
World Economic Forum. (2020). The Future of Jobs Report 2020. World Economic Forum. Retrieved on April 20, 2023. from https://www.weforum.org/reports/the-future-of-jobs-report-2020.
Yukl, G. (2020). Leadership in Organizations (9th Ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2025 วารสารวิชาการบัณฑิตวิทยาลัยสวนดุสิต
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
