ยกอ้อ ยอคาย : พลังแห่งความเชื่อและศรัทธาผ่านพิธีกรรมไหว้ครูในสังคมอีสาน
คำสำคัญ:
ยกอ้อ ยอคาย, ความเชื่อและศรัทธา, พิธีกรรมไหว้ครู, สังคมอีสานบทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการยกอ้อยอคายพลังแห่งความเชื่อและศรัทธาผ่านพิธีกรรมไหว้ครูในสังคมอีสาน ผลการศึกษาพบว่า การยกอ้อยอคายเป็นพิธีกรรมอย่างหนึ่งของสังคมที่ได้ปฏิบัติสืบทอดต่อกันมา ถือเป็นพิธีกรรมที่ศักดิ์สิทธิ์ โดยเฉพาะลูกศิษย์ที่ให้ความสำคัญเป็นอย่างมากในเรื่องการน้อมรำลึกถึงพระคุณครูและแสดงความเคารพต่ออริยบุคคลและผู้มีคุณูปการต่อตนเอง มีครูทั้งหมด 6 ลำดับขั้น คือ สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระอริยสงฆ์ เทพยดา ฤาษี ตลอดจนครูที่เป็นมนุษย์ทั้งที่มีชีวิตอยู่หรือล่วงลับไปแล้ว การยกอ้อยอคายเป็นการแสดงออกถึงการเคารพครูบาอาจารย์ที่สั่งสอนและเป็นขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีงามในส่วนที่เกี่ยวกับกิริยามารยาทรู้จักสัมมาคารวะและมีส่วนที่จะโน้มน้าวจิตใจลูกศิษย์ให้รักษาคุณงามความดี ซึ่งจะทำให้เกิดผลดีต่อลูกศิษย์ทั้งทางตรงและทางอ้อม ผลดีทางตรง คือ การที่ลูกศิษย์มีจิตใจที่ดีงามมีความเคารพอ่อนน้อม ส่วนในทางอ้อม คือ เป็นกระบวนการกล่อมเกลาเพื่อให้ลูกศิษย์ลดอัตตาของตนเองลง และเป็นจูงใจให้เป็นผู้ที่มีนิสัยอ่อนโยนไม่แข็งกระด้างพร้อมที่จะรับการถ่ายทอดวิชาความรู้จากครูบาอาจารย์ทั้งหลาย
เอกสารอ้างอิง
กรมศิลปากร. (2560). เทวดานพเคราะห์. เฮงศักดิ์มั่นคง.
คุ้มสุขาวดี. (2561). การผิดครู หมายถึง อะไร. https://www.facebook.com/sukhawadeeamulet/posts.
เดชนธี เหลียวสูง. (2567). คำว่า“คายอ้อ”แปลว่าอะไร?. https://www.facebook.com/kobtradrum/posts.
ปณต สุสุวรรณ. (2567). ศรัทธากับความเชื่อ (Faith and Belief). https://www.sac.or.th/portal/th/article/detail/667.
ปรีชา พิณทอง. (2534). ประเพณีโบราณไทยอีสาน (พิมพ์ครั้งที่ 7). โรงพิมพ์สิริธรรมออฟเซ็ท
พระวุฒิกร ณัฎฐิโก. (2562). คำว่ายกอ้อยอครูหรือพิธีเรียนอ้อ. https://www.facebook.com/profile.php?id=100070700300653.
พานขันหมากบายศรี. (2560). บายศรีไหว้ครู บายศรีบวงสรวง ขันธ์ครู บูชาเทพ. https://baisrisiam.blogspot.com/2017/01/blog-post_65.html.
พินิจ สุวรรณะบุณย์. (2549). ค้นคว้ามาเล่าเรื่องดนตรี. วชิราวุธานุสรณ์สาร, 25(2), 49.
ยุทธพงศ์ มาตย์วิเศษ และ พิมลพรรณ เลิศล้ำ. (2560). ยกอ้อ ยอคาย : พลวัตทัศนะเกี่ยวกับดนตรีและนาฏศิลป์ชาวอีสาน. วารสารดนตรีและการแสดง, 3(1), 49-66.
ยุทธพงศ์ มาตย์วิเศษ. (2567). ยกอ้อยอคายไหว้ครูบูชาคุณ. https://e-shann.com.
โรงเรียนสัตบุตรบำรุง. (2557). ความหมายการไหว้ครูและประวัติการไหว้ครูที่นักเรียนควรทราบ. http://www.sitabutr.ac.th/news-detail__3682.
วราภรณ์ จุ้ยวงษ์ และ บุษกร บิณฑสันต์. (2560). พิธีไหว้ครูดนตรีไทย วิทยาลัยนาฏศิลปลพบุรี. วารสารศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 4(1), 124-139.
สกุณา พันธุระ. (2554). การศึกษาดนตรีผู้ไทย ตำบลหนองห้าง อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์. วิทยานิพนธ์ศิลปกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชามนุษยดุริยางควิทยา, มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ปอ.ปยุตฺโต). (2558). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม (พิมพ์ครั้งที่ 30). มูลนิธิธรรมทานกุศุลจิต.
สุมิตร เทพวงษ์. (2548). การไหว้ครูในพิธีไหว้ครู สำหรับการแสดงของไทย. โอเดียนสโตร์.
