การกลายเป็นเมืองในพื้นที่ย่านประตูน้ำ ระหว่างพ.ศ.2448-2550

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเรื่องนี้มุ่งศึกษาเกี่ยวกับการกลายเป็นเมืองในพื้นที่ย่านประตูน้ำ ซึ่งเป็นย่านธุรกิจการค้าที่สำคัญแห่งหนึ่งในกรุงเทพฯ ตั้งแต่ พ.ศ. 2448 - 2550 ด้วยวิธีการศึกษาทางประวัติศาสตร์ โดยมีวัตถุประสงค์ 1) ศึกษาการเปลี่ยนแปลงพื้นที่ทางกายภาพในของย่านประตูน้ำ 2) ศึกษาปัจจัยที่มาของการกลายเป็นเมืองในย่านประตูน้ำ จากการศึกษาพบว่า การกลายเป็นเมืองในพื้นที่ย่านประตูน้ำแบ่งได้เป็น 3 ช่วงเวลาใหญ่ 1) ช่วงระหว่าง พ.ศ. 2448 - 2500 ซึ่งเป็นยุคกำเนิดพื้นที่ย่านประตูน้ำ การขุดคลองแสนแสบที่เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 ทำให้ริมสองฝั่งคลองมีการจับจองที่ดินทำการเกษตร ในสมัยรัชกาลที่ 5 มีการสร้างประตูระบายน้ำชื่อว่า “ประตูน้ำวังสระปทุม” ในทุ่งบางกะปิ เพื่อการเพาะปลูก และการคมนาคม ทำให้พื้นที่ดังกล่าว กลายเป็นแหล่งชุมชน ตลาดน้ำ และเป็นที่ตั้งของ วังและที่พักข้าราชการ เมื่อมีการตัดถนนราชปรารถ และตัดถนนเพชรบุรี ส่งผลให้พื้นที่ประตูน้ำกลายเป็นเมือง มีการสร้างตลาดบนบก เรียกว่าตลาดเฉลิมโลกขึ้นบนถนนเพชรบุรี 2) ช่วงระหว่าง พ.ศ. 2500 - 2540 เป็นยุคทุนนิยมอุตสาหกรรม ที่ย่านประตูน้ำกลายเป็นย่านธุรกิจที่สำคัญแห่งหนึ่งในกรุงเทพฯ เนื่องจากมี การตัดถนนเพชรบุรีตัดใหม่ตัดขึ้นในปี 2506 ซึ่งส่งผลให้มีการรื้อถอนตลาดเฉลิมโลภ ประกอบกับกลุ่มนายทุนได้เข้ามาพัฒนาพื้นที่ย่านประตูน้ำ เปลี่ยนให้ประตูน้ำกลายเป็นแหล่งบันเทิงที่มีทั้งโรงภาพยนตร์ ไนท์คลับและศูนย์การค้าที่ทันสมัย 3) ช่วงระหว่างปี 2540-2550 เป็นช่วงที่ธุรกิจในย่านประตูน้ำ อาทิ โรงภาพยนตร์ ห้างสรรพสินค้า เริ่มซบเซาและบางส่วนได้ปิดตัวลงเนื่องมาจากการเกิดวิกฤติเศรษฐกิจในปี 2540