“ศิวิไลซ์” โดยเสนา: เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์ กับการนำเสนอความรู้วิทยาศาสตร์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้ต้องการเสนอว่าเมื่อความสัมพัทธ์ของความศิวิไลซ์ได้นำไปสู่การท้าทายอำนาจของตน ชนชั้นนำสยามก็ได้พยายามปรับเปลี่ยนนิยามของความศิวิไลซ์ จากเดิมที่กำหนดเพื่อสร้างความแตกต่างทางอัตลักษณ์ของชนชั้นนำสยามกับคนภายในราชจักร มาสู่เรื่องของความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ทั้งนี้ นิยามที่เปลี่ยนไปนี้ถูกแสดงออกอยู่ในการพิมพ์วารสารของโรงเรียนนายร้อยทหารบก คือ เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์ โดยวารสารดังกล่าวมีจุดประสงค์เพื่อเสริมความรู้วิทยาศาสตร์แก่นักเรียนนายร้อยทหารบก รวมไปถึงการเป็นพื้นที่เผยแพร่ข่าวสารวิทยาศาสตร์นานารูปแบบให้แก่คนที่สนใจ ดังนั้น เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์ จึงเป็นสิ่งพิมพ์ที่ทำหน้าที่ทั้งเสริมความรู้วิทยาศาสตร์ภายในหน่วยงานและเผยแพร่ความรู้แก่สาธารณชนชาวสยาม ภายใต้นิยามใหม่ของความศิวิไลซ์และความเป็นสมัยใหม่ของชนชั้นนำสยาม
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
ข้อบังคับการรับบุคคลที่สมัคเข้าเป็นนักเรียนโรงเรียนนายร้อยทหารบก รัตนโกสินทรศก ๑๒๗. (ร.ศ.126, วันที่ 15 ธันวาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 24 ตอนที่ 37. หน้า 969-975.
แจ้งความกระทรวงกระลาโหม เรื่อง ประกาศหลักสูตร์สำหรับผู้สมัคเข้าเปนนักเรียนนายร้อยแลนักเรียนนายดาบ. (วันที่ 20 กันยายน พ.ศ.2457). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 31 ตอน ๐ง. หน้า 1343-1369.
หลักสูตร์สอบวิชาผู้สมัคเข้าเปนนักเรียนนายร้อยแลนักเรียนนายดาบ ร.ศ.๑๓๑. (ร.ศ.131, 28 เมษายน)” ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 29 ตอนที่ ๐ง. หน้า 220-238.
กำแพงเพ็ชรอรรคโยธิน, นายพันเอกพระเจ้าลูกเธอกรมหมื่น. (2449). ตำราวิชาทหารช่าง วิธีขุดบ่อระเบิด แลวิธีใช้ดินระเบิด. ม.ป.ท.: ม.ป.พ.
ชาติเดชอุดม, พลตรี หม่อม. (2447). สมุดสรรพาวุธวิธี เล่ม ๑. กรมยุทธศึกษา.
ทวีศักดิ์ เผือกสม. (2561). หยดเลือด จารึก และแท่นพิมพ์: ว่าด้วยความรู้/ความจริงของชนชั้นนำสยาม พ.ศ.2325-2411. กรุงเทพฯ: Illuminations Editions.
ทองทีฆายุ ทองใหญ่, พันเอก หม่อมเจ้า. (2465). ตำราเฆมีวิทยา. ม.ป.ท.: ม.ป.พ.
ธงชัย วินิจจะกูล. (2560). ภาวะอย่างไรหนอที่เรียกว่าศิวิไลซ์: เมื่อชนชั้นนำสยามสมัยรัชกาลที่ 5 แสวงหาสถานะของตนเองผ่านการเดินทางและพิพิธภัณฑ์ทั้งในและนอกประเทศ. ใน คนไทย/คนอื่น: ว่าด้วยคนอื่นของความเป็นไทย. อัญชลี มณีโรจน์. หน้า 37-90. นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน.
ประวัติกระทรวงศึกษาธิการ. (2507). พิมพ์เป็นที่ระลึกในวันครบเจ็ดสิบสองปีของกระทรวง วันที่ 1 เมษายน พุทธศักราช 2507. กรุงเทพฯ: องค์การค้าคุรุสภา.
พิษณุโลกประชานาถ, จอมพล สมเด็จพระเชษฐาธิราช เจ้าฟ้า กรมหลวง. (2463). คำชี้แจงของนายกสภาบำรุงวิทยาศาสตร์ในทหารบก เรื่องการออกหนังสือแผ่วิทยาศาสตร์. ใน กระแสร์พระดำรัสและคำชี้แจง. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงศ์ ทรงสร้างเพื่ออุทิศส่วนกุศลทักษิณานุปทานถวายแด่สมเด็จพระชนกนาถ เนื่องในงานพระเมรุท้องสนามหลวง เดือนกันยายน 2463. หน้า 94-100.
พีรณัฐ เปี่ยมศักดิ์สันติ. (2566). สายพันธ์พ้นธรรมชาติ: การจัดจำแนกสัตว์และการคัดสรรสายพันธุ์ภายใต้การอนุบาลในสยาม. พิษณุโลก: มูลนิธิเพื่อการวิจัยสังคมเอเชีย.
รชดาภิเษก. ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้พิมพ์พระราชทานในงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง วันเสาร์ที่ 15 พฤศจิกายน พุทธศักราช 2551.
โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า. (2510). ประวัติโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเหล้าเจ้าอยู่หัว. ม.ป.ท.:โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า.
วารุณี โอสถารมย์. (2522). การศึกษาในสังคมไทย พ.ศ. 2411-พ.ศ. 2475. วิทยานิพนธ์ อ.ม. (ประวัติศาสตร์). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุรเชษ์ฐ สุขลาภกิจ. (2561). ผัวเดียว เมีย...เดียว อาณานิคมครอบครัวในสยาม. กรุงเทพฯ: มติชน.
อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ พันเอก พระวิทยาสารรณยุต. (2507). ณ ฌาปนกิจสถานกองทัพบก วัดโสมนัสวิหาร วันที่ 29 มกราคม พ.ศ.2507.
อัจฉราพร กมุทพิสมัย. (2524). กบฏ ร.ศ.130: ศึกษากรณีการปฏิรูปทางการปกครองและกลุ่ม “ทหารใหม่.” วิทยานิพนธ์ อ.ม.(ประวัติศาสตร์). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Battye, Noel A. (1974). The Military, Government and Society in Siam, 1868-1910: Politics and Military Reform during the Reign of King Chulalongkorn. Dissertation, Ph.D. (History). Cornell University.
Bowler, Peter J. (2017). A History of the Future: Prophets of Progress from H.G. Well to Isaac Asimov. New York: Cambridge University Press.
Harrison, Rachel V. and Jackson Peter A. (2009, November). Introduction: Siam’s/ Thailand’s construction of modernity under the influence of the Colonial West. South East Asia Research. 17(3): 325-60.
Loos, Tamara (2006). Subject Siam: Family, Law, and Colonial Modernity in Thailand. New York: Cornell University Press.
Low, Morris F. (2022). East and Southeast Asia: A Commentary. In The Cambridge History of Science Volume 8: Modern Science in National,
Transnational, and Global Context. Hugh Richard Slotten, Ronald L. Numbers and David N. Livingtone (eds). pp. 626-637. Cambridge: Cambridge University Press.
จรัสชวนะพันธ์, ขุน. (ร.ศ.126, 1 พฤษภาคม). วิทยาศาสตร์เบื้องต้น. วิทยาจารย์. 7(9): 281-293.
ชื่น, ร้อยโท. (2457, 1 พฤษภาคม). สิ่งมีชีวิตซึ่งเห็นด้วยตาเปล่าไม่ได้. วิทยาจารย์. 14(9): 384-397.
อ่ำ บุญไทย์. (2467, 15 มกราคม). แบคทีเรียในการกสิกรรม. วิทยาจารย์. 25(2): 91-102.
เจ้าน่าที่ของสภาบำรุงวิทยาศาสตร์ทหารบก. (2466, พฤษภาคม). คำนำพแนกวิทยาศาสตร์.
เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 7(5): 663-64.
แฉ่ง เปล่งวิทยา, ร้อยโท. (2466, มกราคม). การศึกษาธรรมดาวิทยาและธรรมชาติวิทยา.
เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 8(1): 121-2.
เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. (2466, กุมภาพันธ์). การศึกษาธรรมดาวิทยาและธรรมชาติวิทยา. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 8(2): 281-2.
เชื้อ ขำภโต, ร้อยโท. (2467, มกราคม). แสงมฤตยูชนิดใหม่. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 9(1): 117-121.
ทรัพย์ นุตสถิตย์. (2474, สิงหาคม). แผ่ผลวิทยาศาสตร์. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 15(8): 329-331.
ไทร ปัณฑุรัตน์. (2463, มกราคม). ความรู้เรื่องสัตว์เดรัจฉาน. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์ 5(1): 89-93.
พ. อุณหเลขกะ. (2464, มกราคม). ฟิชิกของการเพาะปลูก. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์ 6(1): 127-29.
พ. อุณหเลขกะ. (2464, กุมภาพันธ์). ฟิชิกของการเพาะปลูก. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 6(2): 241-43.
พ. อุณหเลขกะ. (2464, มีนาคม). ฟิชิกของการเพาะปลูก. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 6(3): 364-66.
ฟื้น สุนทรภัค, ร้อยเอก. (2466, มิถุนายน). เฆมีวิทยาวิทยา. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 7(6) : 788-92.
ฟื้น สุนทรภัค, ร้อยเอก. (2466, กรกฎาคม). เฆมีวิทยาวิทยา. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 7(7): 918-19.
ฟื้น สุนทรภัค, ร้อยเอก. (2470, พฤษภาคม). เฆมีวิทยาวิทยา. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 11(5): 931-35.
วิทยาสารรณยุทธ, พระ. (2470, มิถุนายน). เฆมีวิทยา. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 11(6): 1118-19.
วิทยาสารรณยุทธ, พระ. (2470, กันยายน). เฆมีวิทยา. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 11(9): 1629-30.
สันทัดวิทยาสาส์น, หลวง. (2463, มกราคม). ชีวะวิทยาอย่างสามัญแห่งจุลินทรีย์ และการศึกษาของวิทยาพแนกนี้. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 5(1): 97-107.
สันทัดวิทยาสาส์น, หลวง. (2463, กุมภาพันธ์). ชีวะวิทยาอย่างสามัญแห่งจุลินทรีย์ และการศึกษาของวิทยาพแนกนี้. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 5(2): 224-228.
สันทัดวิทยาสาส์น, หลวง. (2464, เมษายน). ชีวะวิทยาอย่างสามัญแห่งจุลินทรีย์ และการศึกษาของวิทยาพแนกนี้. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 5(4): 438-440.
อุปเทศทวยหาญ, พันเอก พระยา. (2463, มกราคม). สถิติของเสนาศึกษา. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 5(1): 7-11.
เฮง ชุณหะวัติ, ร้อยโท. (2463, มกราคม). เฆมีของการเพาะปลูก. เสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์. 5(1): 82-88.