ปรัชญาจิตวิญญาณนิยมกับการเยียวยาวิกฤตความหมายในสังคมร่วมสมัย

Main Article Content

พระครูโสภณกิตติสาร (เสกสรรค์) กิตฺติสาโร

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาบทบาทของปรัชญาจิตวิญญาณนิยม (Spiritualism) ในฐานะแนวทางทางเลือกในการเยียวยาวิกฤตความหมาย (Crisis of Meaning) ที่เกิดขึ้นในสังคมร่วมสมัย ภายใต้บริบทของความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ เทคโนโลยี และวัฒนธรรมที่รวดเร็ว ความรู้สึกแปลกแยกไร้จุดหมาย และความว่างเปล่าทางจิตใจกลายเป็นสภาวะร่วมของผู้คนจำนวนมาก โดยเฉพาะในสังคมที่โครงสร้างทางสังคมดั้งเดิมถูกสั่นคลอน และระบบทุนนิยมบริโภคนิยมกลายเป็นอำนาจหลักในการนิยามชีวิต ปรัชญาจิตวิญญาณนิยมซึ่งเน้นการตระหนักรู้ตนเอง ความสัมพันธ์กับธรรมชาติ และการแสวงหาความหมายเชิงลึก จึงถูกเสนอเป็นแนวทางสำคัญในการฟื้นฟูสมดุลของมนุษย์ในระดับจิตใจและสังคม


บทความวิเคราะห์แนวคิดนี้ทั้งในเชิงปรัชญาและการประยุกต์ใช้ โดยเน้นการบูรณาการกับศาสตร์สมัยใหม่ เช่น วิทยาศาสตร์ จิตวิทยา และการศึกษา ตลอดจนการประยุกต์ในบริบทไทยผ่านหลักพุทธธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น นอกจากนี้ยังนำเสนอข้อวิพากษ์และข้อจำกัดของจิตวิญญาณนิยม เช่น การถูกทำให้เป็นสินค้าทางจิตวิญญาณในระบบตลาด หรือการใช้เพื่อสนองความต้องการเฉพาะตนโดยไม่แตะต้องปัญหาเชิงโครงสร้าง บทความสรุปว่า การเยียวยาวิกฤตความหมายอย่างยั่งยืนจำเป็นต้องอาศัยการเปลี่ยนแปลงทั้งในระดับจิตสำนึกส่วนบุคคล ชุมชน และโครงสร้างสังคม โดยการบูรณาการจิตวิญญาณนิยมต้องมีความลุ่มลึก ยืดหยุ่น และตอบสนองต่อบริบท เพื่อสร้างสังคมที่สมดุลระหว่างความเจริญทางวัตถุกับความมั่นคงทางจิตวิญญาณ

Article Details

ประเภทบทความ
Academic article บทความวิชาการ

เอกสารอ้างอิง

จุมพล พูลภัทรชีวิน. (2563). จิตตปัญญาศึกษา: การเรียนรู้เพื่อเข้าถึงความจริงภายใน. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ.

ฉัตรทิพย์ นาถสุภา. (2557). การฟื้นฟูชุมชนโดยใช้คุณค่าทางจิตวิญญาณเป็นฐาน. วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 40(2), 77–92.

ชูศักดิ์ วิทยาภัค. (2565). ภาวะอโนมีในคนรุ่นใหม่ไทย. วารสารสังคมวิทยามานุษยวิทยา, 42(1), 55–76.

ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ. (2559). วิกฤตจิตวิญญาณในยุคโลกาภิวัตน์. ใน จิตวิญญาณใหม่ในสังคมไทย (น. 13–36). กรุงเทพฯ: โครงการตำราสังคมศาสตร์.

นิธิ เอียวศรีวงศ์. (2553). รัฐไทยกับการเปลี่ยนแปลง. กรุงเทพฯ: มติชน.

พิมลพรรณ ไชยนันท์. (2562). จิตวิญญาณร่วมสมัยในสังคมไทย. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

พิชญา พิริยะสงวนพงศ์. (2564). โซเชียลมีเดียกับความเปราะบางของความสัมพันธ์ในคนรุ่นใหม่. วารสารนิเทศศาสตร์, 39(2), 112–130.

พระไพศาล วิสาโล. (2560). จิตวิญญาณในโลกสมัยใหม่. กรุงเทพฯ: สวนโมกข์กรุงเทพ.

ประเวศ วะสี. (2560). การพัฒนาทางจิตวิญญาณเพื่อสังคมที่เป็นธรรม. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ.

สิริเพ็ญ พิริยจิตรกรกิจ. (2562). การบูรณาการพุทธธรรมกับวิทยาศาสตร์: พื้นที่ใหม่ของการเรียนรู้. วารสารพุทธศาสตร์ศึกษา, 16(2), 1–22.

สุริชัย หวันแก้ว. (2561). ค่านิยม ความเชื่อ และการเปลี่ยนแปลงในสังคมไทย. กรุงเทพฯ: มูลนิธิวิถีทาง.

ไชยันต์ รัชชกูล. (2561). ศาสนา พิธีกรรม และการตลาดในสังคมไทย. วารสารศาสนาและสังคม, 13(1), 21–39.

Appadurai, A. (2013). The future as cultural fact: Essays on the global condition. Verso.

Bauman, Z. (2000). Liquid modernity. Polity Press.

Capra, F., & Luisi, P. L. (2014). The systems view of life: A unifying vision. Cambridge University Press.

Csikszentmihalyi, M. (2014). The meaning of things: Domestic symbols and the self. Harcourt Brace.

Durkheim, E. (1951). Suicide: A study in sociology (J. A. Spaulding & G. Simpson, Trans.). The Free Press. (Original work published 1897)

Eagleton, T. (2014). Culture and the death of God. Yale University Press.

Fromm, E. (1976). To have or to be? Harper & Row.

Grof, S. (1985). Beyond the brain: Birth, death, and transcendence in psychotherapy. State University of New York Press.

Karmman, J., & Siegelman, E. (2018). Spirituality and science: Reintegrating meaning into scientific inquiry. Springer.

Marcuse, H. (1991). One-dimensional man: Studies in the ideology of advanced industrial society. Beacon Press. (Original work published 1964)

Macy, J., & Brown, M. (2014). Coming back to life: The updated guide to the work that reconnects. New Society Publishers.

Palmer, P. (2004). A hidden wholeness: The journey toward an undivided life. Jossey-Bass.

Pierce, C. S. (2007). Collected papers of Charles Sanders Peirce. Harvard University Press.

Taylor, C. (2007). A secular age. Belknap Press of Harvard University Press.

Wilber, K. (2017). The religion of tomorrow: A vision for the future of the great traditions. Shambhala Publications.

Žižek, S. (2012). The year of dreaming dangerously. Verso.