บทบาทของพุทธธรรมในการจัดการความเครียดของสังคมไทยร่วมสมัย
คำสำคัญ:
หลักพุทธธรรม, ความเครียด, สังคมไทยร่วมสมัยบทคัดย่อ
บทความวิชาการฉบับนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาการนำหลักพุทธธรรมมาใช้เป็นแนวทางในการดำเนินชีวิตของมนุษย์ในยุคปัจจุบัน โดยอาศัยคำสอนของพระพุทธเจ้าซึ่งมุ่งเน้นการฝึกฝนจิตใจ การละวางทุกข์ และการพัฒนาตนเองในด้านกาย วาจา และใจอย่างเป็นระบบ หลักพุทธธรรมเหล่านี้ ไม่เพียงแต่มีเป้าหมายสูงสุดในการนำพาผู้ปฏิบัติไปสู่ความหลุดพ้นจากกองทุกข์ หรือที่เรียกว่า “นิพพาน” เท่านั้น แต่ยังสามารถนำมาประยุกต์ใช้เพื่อการดำรงชีวิตอย่างมีคุณภาพและมีสุขภาวะที่ดีในระดับปัจจุบันได้อีกด้วยในบริบทของสังคมไทยร่วมสมัยที่เต็มไปด้วยความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม เทคโนโลยี และวัฒนธรรม ส่งผลให้รูปแบบการดำรงชีวิตของผู้คนเกิดความซับซ้อนและมีความกดดันเพิ่มมากขึ้น ภาวะความเครียดจึงกลายเป็นปัญหาสำคัญที่ส่งผลต่อสุขภาพจิตของประชาชนโดยตรง ซึ่งในหลายกรณี ผู้ที่เผชิญกับความเครียดอาจไม่สามารถระบุสาเหตุได้ชัดเจน ไม่ว่าจะมาจากปัญหาด้านการงาน การเงิน หรือความสัมพันธ์ส่วนบุคคลการเสริมสร้างสุขภาวะทางจิตใจโดยใช้หลักพุทธธรรมจึงกลายเป็นแนวทางที่น่าสนใจและได้รับการยอมรับเพิ่มมากขึ้นในสังคมไทย การมีสติ สมาธิ และปัญญา รวมถึงหลักธรรมอื่น ๆ เช่น อิทธิบาท 4 และเมตตาภาวนา จึงถูกนำมาประยุกต์ใช้เป็นเครื่องมือในการเยียวยาและเสริมสร้างความเข้มแข็งภายในจิตใจ เพื่อให้สามารถดำรงชีวิตได้อย่างสมดุล ท่ามกลางความท้าทายของยุคสมัยและการเปลี่ยนทั้งด้านวัฒนธรรม เศรษฐกิจ และสังคมในปัจจุบัน
References
ภาษาไทย
คณิน จินตนาปราโมทย์ พรชัย สิทธิศรัณย์กุล. (2564). สรีรวิทยาความเครียดจากการทำงาน และการ แก้ปัญหาเมื่อเผชิญความเครียด ในอาชีพแพทย์. วารสารการแพทย์และวิทยาศาสตร์สุขภาพ. 26(2), 112-123.
คลฑรรน์รัตน์ ดิษบรรจง และคณะ ,(2566) หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาเพื่อลดความเครียดทางอารมณ์ของคนวัยทำงาน, วารสารมหาจุฬาวิชาการ, 10(1):19-38.
ณรงค์ เพ็ชรประเสริฐ. (2551). แนวคิดและทิศทางการพัฒนาประเทศไทยภายใต้กระแสโลกาภิวัฒน์. สืบค้น1 มีนาคม 2568ฅ,จาก https://econ.rsu.ac.th/econ/wp-content.
ภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา. (2547). สังคมวิทยาเบื้องต้น. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตโต). (2551). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม (พิมพ์ครั้งที่ 16). กรุงเทพมหานคร: บริษัท เอส.อาร์.พรินติงแมส โปรดักส์ จำกัด
สุชีพ ปญญานุภาพ (2535), พจนานุกรมศัพท์พระพุทธศาสนาไทย-อังกฤษ อังกฤษ-ไทย, (กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์เรือนแก้วการพิมพ์, หน้า 89. 18
วราภรณ์ น่วมอ่อน. (2556). พุทธศาสนากับการจัดการปัญหาในสังคมเคร่งเครียด. สืบค้น 1 มีนาคม 2568, จาก https://mgronline.com/qol/detail/9650000096454.
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี.(2558). การตอบสนองทางสรีวิทยาต่อความเครียด. สืบค้น 1 มีนาคม 2568, จากhttps://biology.ipst.ac.th/?p=27671.
English
Department of Sociology and Anthropology. (2004). Introduction to Sociology. Bangkok: Thammasat University. [In Thail]
Institute for the Promotion of Teaching Science and Technology. (n.d.). Physiological Responses to Stress. Retrieved March 1 2025, from https://biology.ipst.ac.th/?p=27671[In Thail]
Kanin Jintanapramote, & Pornchai Sittisaranukul. (2021). Physiology of Work-Related Stress and Solutions When Facing Stress in the Medical Profession. Journal of Medical and Health Science, 26(2), 112–123. [In Thail]
Klandanrat Disbanjong, & Others. (2023). Buddhist Principles for Reducing Emotional Stress among Working-Age Individuals. Mahachula Academic Journal, 10(1), 19–38. [In Thail]
Narong Phetprasert. (2008). Concepts and Directions for Thailand’s Development under Globalization. Retrieved March 1, 2025, from https://econ.rsu.ac.th/econ/wp- content [In Thail]
Phra Brahmagunabhorn (P.A. Payutto). (2008). Dictionary of Buddhism: Dhamma Compilation Edition (16th ed.). Bangkok: S.R. Printing Mass Products Co., Ltd.
[In Thail]
Sucheep Panyanupap. (1992). Thai-English, English-Thai Buddhist Terminology Dictionary (p. 89). Bangkok: Rueangkaew Printing House. [In Thail]