การดูแลผู้ต้องขังหญิงตั้งครรภ์ระหว่างพิจารณาคดีในประเทศไทย: “สายใยแห่งชีวิตภายใต้กำแพงสูง”

บทคัดย่อ

ผู้ต้องขังหญิงตั้งครรภ์ที่อยู่ระหว่างพิจารณาคดีเป็นกลุ่มที่มีความเปราะบางสูงและมีความต้องการเฉพาะด้านในหลายมิติ ทั้งด้านสุขภาพกาย สุขภาพจิต โภชนาการ ความสัมพันธ์ในครอบครัว และความมั่นคงทางสังคม ทำให้การดูแลกลุ่มนี้จำเป็นต้องดำเนินไปอย่างเป็นระบบและมีความละเอียดอ่อนเป็นพิเศษ โดยเฉพาะภายใต้บริบทของทัณฑสถานหญิงกลางซึ่งมีจำนวนผู้ต้องขังหญิงระหว่างพิจารณาคดีเพิ่มสูงขึ้นต่อเนื่องในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ส่งผลให้ภารกิจด้านสวัสดิการ การคุ้มครองสิทธิ และการดูแลสุขภาวะมีความซับซ้อนมากยิ่งขึ้น ทัณฑสถานหญิงกลางจึงได้พัฒนารูปแบบการทำงานให้ครอบคลุมทุกด้าน ทั้งการจัดตั้งศูนย์แม่และเด็ก การให้บริการฝากครรภ์ภายในเรือนจำโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ การประสานการคลอดกับโรงพยาบาลภายนอก การจัดโภชนาการเฉพาะสำหรับหญิงตั้งครรภ์ การส่งเสริมสุขภาพผ่านกิจกรรมเฉพาะทาง รวมถึงการออกแบบสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อพัฒนาการของทารกควบคู่กับระบบการดูแลสุขภาพจิตโดยทีมสหวิชาชีพ นักสังคมสงเคราะห์มีบทบาทสำคัญในระบบการดูแลดังกล่าว โดยทำหน้าที่ประเมินความต้องการเฉพาะราย ประสานการดูแลร่วมกับทีมสหวิชาชีพ คุ้มครองสิทธิ และให้คำปรึกษาเพื่อช่วยให้ผู้ต้องขังสามารถปรับตัวต่อสถานการณ์การตั้งครรภ์ภายในเรือนจำได้อย่างเหมาะสม บทบาทเหล่านี้สอดคล้องกับมาตรฐานสิทธิมนุษยชนสากล แนวทางการปฏิบัติต่อผู้ต้องขังหญิง และกรอบกฎหมายไทยที่มุ่งรักษาศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของทั้งมารดาและเด็ก บทความนี้จึงนำเสนอถึงแนวทางการดูแลผู้ต้องขังหญิงตั้งครรภ์ระหว่างพิจารณาคดีของทัณฑสถานหญิงกลางผ่านการวิเคราะห์ตามมาตรฐานสากล กรอบกฎหมายไทย และการปฏิบัติจริงในบริบทของเรือนจำ ผลการวิเคราะห์ชี้ให้เห็นว่าการจัดระบบการดูแลแบบองค์รวมที่ตั้งอยู่บนหลักสิทธิมนุษยชนสามารถลดความเสี่ยงต่อสุขภาพกายและใจของผู้ต้องขังหญิงตั้งครรภ์และทารกได้อย่างมีประสิทธิภาพ อีกทั้งยังเป็นการยกระดับมาตรฐานงานราชทัณฑ์ของไทยให้สอดคล้องกับหลักความเป็นธรรม ความเท่าเทียม และการเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ อันเป็นรากฐานของสังคมที่ศิวิไลซ์และตระหนักถึงคุณค่าของชีวิตทุกชีวิตแม้จะอยู่ภายใต้ข้อจำกัดของการคุมขัง