บทบาทของนักสังคมสงเคราะห์ชุมชนในการออกแบบโปรแกรมการเล่นเพื่อการส่งเสริม การออกกำลังกายแนวใหม่ (Pocket Park): กรณีศึกษาเทศบาลเมืองบึงยี่โถ จังหวัดปทุมธานี
คำสำคัญ:
สังคมสงเคราะห์ชุมชน, ออกแบบ, โปรแกรมการเล่น, การออกกำลังกายแนวใหม่บทคัดย่อ
การสูงวัยอย่างมีสุขภาพดี เป็นกระบวนการที่ผู้สูงอายุสามารถพัฒนาและรักษาความสามารถในการดำเนินกิจกรรมในชีวิตประจำวันไว้ได้โดยอาศัยแนวทางแบบมีส่วนร่วม ซึ่งสมาชิกในชุมชนร่วมมือกันในการสร้างสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับคนทุกช่วงวัย บทความนี้มุ่งเน้นการนำเสนอบทบาทที่สำคัญของนักสังคมสงเคราะห์ชุมชนในการออกแบบและส่งเสริมการออกกำลังกายแนวใหม่ หรือที่รู้จักกันทั่วไปว่า Pocket Park โดยใช้กรอบการออกแบบโปรแกรมการเล่น 6 ขั้นตอนเป็นกรอบแนวคิดหลัก วัตถุประสงค์ของการศึกษาเพื่อศึกษาบทบาทของนักสังคมสงเคราะห์ชุมชนในการออกแบบโปรแกรมการเล่นเพื่อการส่งเสริมการออกกำลังกายแนวใหม่ (Pocket Park) วิธีการศึกษา ประกอบด้วย การลงมือปฏิบัติในพื้นที่
การสัมภาษณ์ผู้สูงอายุ และการสังเกตการใช้อุปกรณ์การออกกำลังกายแนวใหม่ (Pocket Park) บทบาทของนักสังคมสงเคราะห์ในการส่งเสริมการออกกำลังกายแนวใหม่ประกอบด้วย บทบาทในการออกแบบโปรแกรมการเล่น ประกอบด้วย 1) การเสริมสร้างความตระหนักและการรับรู้ด้านการดูแลตนเองผ่านการออกกำลังกาย 2) การจัดทำคู่มือและสาธิตวิธีการออกกำลังกายด้วยอุปกรณ์ 3) การทดสอบสมรรถภาพทางกาย 4) การปฏิบัติจริงและการบันทึกกิจกรรมออกกำลังกาย 5) การจัดกิจกรรมอภิปรายกลุ่มย่อยและการทำกิจกรรมกลุ่ม และ 6) การสะท้อนผลการปฏิบัติ การชี้แนะอุปสรรค และการเสริมพลังใจอย่างต่อเนื่อง และ บทบาทในการทำงานแบบทีมสหวิชาชีพร่วมกับนักกายภาพบำบัดและนักสันทนาการ บทบาทสำคัญในการส่งเสริมให้เปิดปัจจัยนำเข้า ได้แก่ การสร้างความตระหนักเรื่องความเสี่ยง การทำกลุ่มสนับสนุน การให้ความรู้ในการใช้อุปกรณ์ การสร้างสภาพแวดล้อมทางสังคมที่เหมาะสม เป็นปัจจัยสำคัญที่นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้สูงอายุ ด้วยเหตุนี้ โปรแกรมการเล่นจึงมีความสำคัญมาก ดังนั้น ข้อเสนอแนะสำคัญคือ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ควรส่งเสริมให้เกิดการทำงานร่วมกันแบบทีมสหวิชาชีพในการออกแบบโปรแกรมการเล่นโดยให้ความสำคัญกับบทบาทนักสังคมสงเคราะห์ ควรจัดกิจกรรมให้ความรู้ ข้อแนะนำและการสื่อสารให้เห็นถึงประโยชน์ของอุปกรณ์การออกกำลังกายเพื่อส่งเสริมให้เกิดความตระหนักและการรับรู้ที่ถูกต้องและเหมาะสม และควรส่งเสริมการจัดบริการที่ผนวกเข้ากับการจัดบริการของอปท. โดยจัดให้มีผู้แนะนำ (Coach) ซึ่งอาจเป็นผู้ปฏิบัติงานของเทศบาล ผู้นำชุมชนหรืออาสาสมัครในการสวมบทบาทของผู้แนะนำและกระตุ้นให้เกิดการเล่นอุปกรณ์อย่างเหมาะสมและคอยให้คำปรึกษาและให้คำแนะนำ คอยดูแลกำกับเพื่อความปลอดภัยและลดความเสี่ยงขณะเล่นอุปกรณ์
เอกสารอ้างอิง
กมลทิพย์ แจ่มกระจ่าง. (2563). สังคมสงเคราะห์ชุมชนลดความเหลื่อมล้ำทางสังคมได้อย่างไร. สังคมสงเคราะห์และสวัสดิการสังคม: การปลดล็อกความเหลื่อมล้ำสู่ความยั่งยืน, 28-38. https://socadmin.tu.ac.th/uploads/socadmin/file_research/research_Split/2.pdf
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2566). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2565. อมรินทร์ คอร์เปอเรชั่นส์.
ฉัตรทิพย์ เพ็ชรชลาลัย และสุวิทย์ อุดมพาณิชย์. (2562). ผลของโปรแกรมการออกกำลังกายด้วยยางยืดต่อ
สมรรถภาพทางกายในผู้สูงอายุไทย. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 12(2), 52-61.
ชมภูนุช หุ่นนาค และปภาวดี มนตรีวัต. (2565). การบริการสาธารณะสำหรับพลเมืองผู้สูงอายุในพื้นที่เทศบาล
เมืองในเขตจังหวัดภาคกลางตอนล่าง. วารสารผู้ตรวจการแผ่นดิน, 15(1), 35-75.
ณิชกานต์ สีไส. (2564). ปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการออกกำลังกายของผู้สูงอายุในจังหวัดนครนายก
(วิทยานิพนธ์ ปริญญาศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติ. http://www.tnsu.ac.th/web/web5/wittayanipon/2564/ปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการออกก%20าลังกายของผู้สูงอายุในจังหวัดนครนายก.pdf
ทศพร อนันตพิพัฒน์. (2552). แนวทางการออกแบบสวนสาธารณะระดับชุมชนที่เป็นมิตรต่อผู้สูงอายุ: กรณีศึกษาสวนรมณีนาถ (การค้นคว้าอิสระ ปริญญาภูมิสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยศิลปากร. https://sure.su.ac.th/xmlui/bitstream/handle/123456789/12772/
Fulltext.pdf?sequence=2&isAllowed=y
ธีระวัฒน์ จันทึก และ อาภาภรณ์ เกิดดวง. (2560). แรงจูงใจในการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุที่ใช้สถานที่ออก
กำลังกายแบบเบ็ดเสร็จครบวงจร กรณีศึกษาศูนย์กีฬาเฉลิมพระเกียรติ สำนักวัฒนธรรมกีฬาและการท่องเที่ยวกรุงเทพมหานคร. ใน รายงานสืบเนื่องการประชุมวิชาการมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล ครั้งที่ 9 “ราชมงคลสร้างสรรค์กับนวัตกรรมที่ยั่งยืนสู่ประเทศไทย 4.0”, มหาวิทยาลัยราชมงคลรัตนโกสินทร์, ศูนย์แสดงสินค้าและการประชุมอิมแพ็ค เมืองทองธานี (หน้า 1547-1557). https://repository.rmutr.ac.th/xmlui/bitstream/handle/123456789/754/rmutrconth_108.pdf?sequence=1&isAllowed=y
นามชัย กิตตินาคบัญชา. (2561). ความสัมพันธ์ระหว่างความสามารถทางกาย สภาพแวดล้อม การมีส่วนร่วมทางสังคม และสุขภาพจิตของผู้สูงอายุไทย. วารสารประชากรศาสตร์, 34(1), 1-40.
นิราศศิริ โรจนธรรมกุล, จิราวรรณ กล่อมเมฆ และจารุรัตน์ ศรีรัตนประภาส. (2563). การมีส่วนร่วมใน
กิจกรรมทางสังคมของผู้สูงอายุในตำบลมวกเหล็ก อำเภอมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรี. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล, 36(2), 15-24.
นิลุบล คล่องเวสสะ, ยศพล บุญสม, ภาสุร์ นิมมล, ธาริต บรรเทิงจิตร, ปาณิทัต รัตนวิจิตร, สุปรียา หวังพัชรพล, ณัฏวดี สัตนันท์, กฤตยา งามกมลเลิศ, นักรบ สายเทพ, อรกมล นิละนนท์, อัตนา วสุวัฒนะ, ศรัณย์ ไม้ประเสิรฐ และอาศิส เวศร์ภาดา. (2564). รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการ we!park เพื่อกระบวนการพัฒนาต้นแบบผ่านการมีส่วนร่วมและสร้างคู่มือการออกแบบพื้นที่สาธารณะสีเขียวขนาดเล็กที่มีคุณภาพและยั่งยืน. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.). https://api.wepark.co/files/wepark%202021%20Final%20Report.pdf
ปิยะพงศ์ กู้พงศ์พันธ์, ชาญชลักษณ์ เยี่ยมมิตร และฐิตวันต์ หงษิกิตติยานนท์. (2563). รายงานการวิจัยฉบับ
สมบูรณ์ เรื่อง ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการออกกำลังกายของผู้สูงอายุ ในเขตเทศบาลเมืองท่าช้าง จังหวัดจันทบุรี. มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี. https://eresearch.rbru.ac.th/showthesis.
php?theid=1973&depid=3
รัชพล มณีเหล็ก. (2566). ความคาดหวังของสหวิชาชีพต่อบทบาทของนักสังคมสงเคราะห์ตามพระราชบัญญัติวิชาชีพ สังคมสงเคราะห์ พ.ศ. 2556 มาตรา 28(1). วารสาร มจร การพัฒนาสังคม, 8(3), 330-339.
วรรณลักษณ์ เมียนเกิด. (2559). รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่อง ระบบการดูแลทางสังคมสำหรับผู้สูงอายุ. J Print.
ศรีวิกาญจน์ ยกเส้ง. (2564). ผลของโปรแกรมส่งเสริมการดูแลตนเองด้านการออกกำลังกายด้วยยางยืดต่อ
สมรรถภาพทางกายของผู้สูงอายุติดบ้าน (วิทยานิพนธ์ ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์. https://kb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2016/17888/1/
ศศิพัฒน์ ยอดเพชร และณัฏฐพัชร สโรบล. (2568). บทบาทที่พึงประสงค์ของท้องถิ่นต่อการจัดบริการ
สาธารณะสำหรับผู้สูงอายุในชุมชนภายใต้แนวคิดการสูงวัยในถิ่นที่อยู่. คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สมบัติ กาวิลเครือ. (2560). ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมการออกกำลังกายของผู้สูงอายุ อำเภอเสริมงาม
จังหวัดลำปาง. วารสารดุษฎีบัณฑิตทางสังคมศาสตร์, 7(3), 161- 173.
สุรีรัตน์ จำปาเงิน. (2559). แนวทางการพัฒนาสวนสาธารณะที่เหมาะสม เพื่อส่งเสริมเมืองที่เป็นมิตรต่อ
ผู้สูงอายุ ในกรุงเทพมหานคร (วิทยานิพนธ์ ปริญญาสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. https://ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2016/TU_2016_
_5387_4880.pdf
Lee, J. L. C., & Ho, R. T. H. (2022). Creating Exercise Spaces in Parks for Older Adults With
Fitness, Rehabilitation, and Play Elements: A Review and Perspective. Gerontology &
geriatric medicine, 8, 23337214221083404.
https://doi.org/10.1177/23337214221083404
Liu, K. (2023). Urban Pocket Parks and Wellbeing: A Critical Review and Research Agendas.
Proceeding of the 7th International Conference on Economic Management and Green Development, Advances in Economics, DOI: 10.54254/2754-1169/27/20231250
Paudel, C., Timperio, A., Loh, V., Salmon, J., Deforche, B., & Veitch, J. (2024). Understanding
factors influencing the use of specialized outdoor fitness equipment among older adults in Australia. Health Promotion International, 39(6), 1-10. https://doi.org/10.1093/heapro/daae160
Paudel, C., Timperio, A., Salmon, J., Loh, V., Deforche, B., & Veitch, J. (2024). Designing
outdoor fitness areas for older adults: a conjoint analysis study. Leisure Studies, 44(3), 1–14. https://doi.org/10.1080/02614367.2024.2320357
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารสภาวิชาชีพสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทย

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Journal of JSWPCT is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) licence, unless otherwise stated. Please read our Policies page for more information