4 ทศวรรษ กลุ่มศิลปินหญิงไทย : จาก “คณะนักร้อง” สู่ “ไอดอล-เกิร์ลกรุ๊ป”

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากลุ่มศิลปินหญิงที่เรียกว่า “เกิร์ลกรุ๊ป” ในประวัติศาสตร์วงการเพลงไทย ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2525 จนถึงปี พ.ศ. 2565 โดยพิจารณาข้อมูลจากเอกสารชั้นต้นและชั้นรอง ทั้งสื่อสิ่งพิมพ์และสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ในฐานะ “หลักฐานร่วมสมัย” ที่ทำให้เห็นบริบทที่อยู่โดยรอบเกิร์ลกรุ๊ปไทย ณ ช่วงเวลาหนึ่ง ผลการศึกษาพบว่า เกิร์ลกรุ๊ปไทยประกอบสร้างขึ้นจากองค์ประกอบหลัก 3 ส่วนคือ ผู้ผลิต ได้แก่ 1. ค่ายเพลงหรือค่ายไอดอล ที่ผลิตงานเพลงและดูแลบริหารจัดการศิลปิน 2. สมาชิก ที่มีเกณฑ์พิจารณาออกเป็น 2 ส่วนคือ อายุของสมาชิก กับการเข้ามาเป็นศิลปินหรือไอดอล ซึ่งจะต้องได้รับการพัฒนาในด้านต่าง ๆ ก่อนจะกลายเป็นศิลปินที่นำเสนอตามแนวคิดของค่ายเพลงหรือค่ายไอดอล 3. ช่องทางในการนำเสนอ ได้แก่ สื่อดั้งเดิม เช่น สิ่งพิมพ์, วิทยุกระจายเสียง, โทรทัศน์ กับสื่อใหม่ เช่น เว็บไซต์, สื่อสังคมออนไลน์, ยูทูบ, แอปพลิเคชั่น รวมถึงกิจกรรมภายนอก เช่น เทศกาลดนตรี, อีเวนท์ต่าง ๆ ทั้งนี้ การเกิดขึ้นและการดำรงอยู่ของศิลปินเกิร์ลกรุ๊ปไทยในแต่ละช่วงเวลา ยังขึ้นอยู่กับปัจจัยด้านการเมือง, เศรษฐกิจ, สังคมและวัฒนธรรม ตลอดจนค่านิยมในช่วงเวลานั้น ขณะที่อิทธิพลของวัฒนธรรมสมัยนิยมจากต่างประเทศ อาทิ ชาติตะวันตก, ญี่ปุ่น, เกาหลีใต้ ต่างมีส่วนสำคัญต่อการผลิตงานเพลงและสร้างเกิร์ลกรุ๊ปไทย โดยปรากฏการนำเสนอผ่านแนวดนตรี, การแต่งกายตามสมัยนิยม ฯลฯ ซึ่งเป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงไปตามทิศทางหรือแนวโน้มของธุรกิจดนตรีและบันเทิงในระดับสากล รวมถึงความต้องการของผู้บริโภคที่มีลักษณะปัจเจกมากขึ้น