การตีความใหม่ของหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในมิติทางศาสนาและปรัชญาจากกรอบการพัฒนาสู่ปรัชญาแห่งการดำรงชีวิต
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิชาการฉบับนี้มุ่งเสนอการตีความหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง (SEP) ในมิติที่ลึกซึ้งและกว้างขวางกว่าการเป็นเพียงแบบจำลองทางเศรษฐกิจหรือนโยบายการพัฒนาชนบท โดยวิเคราะห์และสังเคราะห์ความเชื่อมโยงของ SEP กับรากฐานทางศาสนาและปรัชญาสากลอย่างเป็นระบบ การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) ที่ทบทวนพระราชดำรัส แนวคิดของนักวิชาการไทยที่สำคัญ และเทียบเคียงกับหลักการแก่นในพุทธศาสนา ปรัชญาคุณธรรมของอริสโตเติล และแนวคิดเชิงวิพากษ์ต่อระบบทุนนิยมสมัยใหม่ ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่า SEP ไม่ใช่เพียงกรอบการพัฒนา แต่เป็น "ปรัชญาแห่งการดำรงชีวิต" (A Philosophy of Life) ที่มีลักษณะสากล โดยมีแก่นกลางสอดคล้องอย่างยิ่งกับ "มัชฌิมาปฏิปทา" ในพุทธศาสนา ซึ่งเป็นทางสายกลางระหว่างความสุดโต่งของบริโภคนิยม (กามสุขัลลิกานุโยค) และความขาดแคลน (อัตตกิลมถานุโยค) นอกจากนี้ หลักการเรื่องความพอประมาณ (Moderation) ยังสะท้อนแนวคิด "ทางสายกลาง" (The Golden Mean) ของอริสโตเติลที่นำไปสู่สภาวะ "ยูไดโมเนีย" (Eudaimonia) หรือการมีชีวิตที่ดีงาม ในขณะเดียวกัน SEP ยังทำหน้าที่เป็นคำตอบเชิงปรัชญาต่อสภาวะ "ความแปลกแยก" (Alienation) และ "ความต้องการเทียม" (False Needs) ในสังคมสมัยใหม่ที่วิพากษ์โดยนักคิดอย่าง อี.เอฟ. ชูมัคเกอร์ และ เฮอร์เบิร์ต มาร์คูเซ การตีความใหม่นี้เสนอว่า SEP มีศักยภาพในการเป็นกรอบคิดทางเลือกสำหรับการพัฒนาที่ยั่งยืนและการสร้างสุขภาวะของมนุษย์ในระดับสากล ซึ่งท้าทายกระบวนทัศน์การพัฒนาที่เน้นการเติบโตทางวัตถุเพียงอย่างเดียว อย่างไรก็ตาม การนำไปประยุกต์ใช้ในสังคมไทยยังเผชิญความท้าทายจากการถูกทำให้เป็นเครื่องมือทางการเมืองและการตีความที่ผิวเผิน ซึ่งจำเป็นต้องมีการส่งเสริมความเข้าใจในระดับปรัชญาอย่างแท้จริง
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
วารสารวิชาการจินตาสิทธิ์ อยู่ภายใต้การอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) เว้นแต่จะระบุไว้เป็นอย่างอื่น โปรดอ่านหน้านโยบายของเราสำหรับข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับการเข้าถึงแบบเปิด ลิขสิทธิ์ และการอนุญาต
References
ประเวศ วะสี. (2552). เศรษฐกิจพอเพียงและประชาสังคม: แนวทางพลิกฟื้นเศรษฐกิจสังคม. หมอชาวบ้าน.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต). (2551). พุทธธรรม ฉบับปรับปรุงและขยายความ. สำนักพิมพ์ผลิธัมม์.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2007). Sufficiency Economy Philosophy: A Legacy of Sustainable Development from Thailand. NESDC.
นิธิ เอียวศรีวงศ์. (2549). วัฒนธรรมความจน. มติชน.
Aristotle. (2004). The Nicomachean Ethics (J. A. K. Thomson, Trans.; H. Tredennick, Rev.). Penguin Classics. (Original work published ca. 350 B.C.E.)
Jackson, T. (2017). Prosperity without growth: Foundations for the economy of tomorrow (2nd ed.). Routledge.
Marcuse, H. (1964). One-dimensional man: Studies in the ideology of advanced industrial society. Beacon Press.
Nussbaum, M. C. (2011). Creating capabilities: The human development approach. The Belknap Press of Harvard University Press.
Payutto, P. A. (1993). Buddhist economics: A middle way for the market place. Buddhadhamma Foundation.
Puntasen, A. (2007). Sufficiency economy: A contribution to the theory of development. Journal of Social Research, Chulalongkorn University, 30(1), 1-28.
Schumacher, E. F. (1973). Small is beautiful: Economics as if people mattered. Blond & Briggs.
Sen, A. (1999). Development as freedom. Oxford University Press.
Sivaraksa, S. (1999). Global healing: Essays and interviews on structural violence, social development, and spiritual transformation. Thai Inter-Religious Commission for Development.
Baker, C., & Phongpaichit, P. (2009). A history of Thailand (2nd ed.). Cambridge University Press.
Byung-Chul Han. (2017). The burnout society. Stanford University Press.