ฟ้องตบปากเพื่อหยุดพูด : สถานการณ์และปัญหาการดำเนินคดีเชิงยุทธศาสตร์เพื่อระงับการมีส่วนร่วมในประเทศไทย

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้เป็นการศึกษาถึงประเด็นการฟ้องคดีเชิงยุทธศาสตร์เพื่อระงับการมีส่วนร่วมหรือการฟ้องคดีปิดปากซึ่งก่อให้เกิดความกลัวและภาระจากการดำเนินคดี  ใช้วิธีการศึกษาเชิงคุณภาพ ด้วยการเก็บข้อมูลจากการวิจัยเอกสาร บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์และประเด็นปัญหาเกี่ยวกับการฟ้องคดีเชิงยุทธศาสตร์เพื่อระงับการมีส่วนร่วมในประเทศไทยระหว่างปี 2557-2566

ผลการวิจัยพบว่า 1. สถานการณ์การฟ้องคดี การฟ้องคดีปิดปากเชิงกระบวนการยุติธรรมถูกฉวยใช้เป็นเครื่องมือ ลักษณะเป็นการฟ้องคดีปิดปากมีทั้งการที่บริษัทฟ้องประชาชน นักกิจกรรม สื่อสารมวลชน นักปกป้องสิทธิมนุษยชนหรือองค์กรพัฒนาเอกชน  และหน่วยงานรัฐแจ้งความและดำเนินคดี ส่วนมากเป็นการฟ้องคดีที่มีโทษทางอาญาและการฟ้องคดีมีนัยสำคัญด้านการหยุดยั้งกิจกรรมทางการเมือง ด้านรูปแบบการดำเนินคดีพบว่ามี 2 รูปแบบ ได้แก่ 1) รูปแบบการฟ้องเพื่อให้หยุดการเรียกร้องทางการเมือง และ 2) รูปแบบการฟ้องเพื่อหยุดการเรียกร้องฐานทรัพยากรธรรมชาติ

2. ปัญหาการดำเนินคดีเชิงยุทธศาสตร์เพื่อระงับการมีส่วนร่วม พบว่า การฟ้องคดีปิดปากมีอำนาจส่งผลกระทบผู้ถูกฟ้องโดยตรง 2 ประการ คือ 1) ต้นทุนในการฟ้องคดีน้อย แต่สร้างผลกระทบสร้างความเสียหายแก่ผู้ถูกฟ้องคดี 2) การฟ้องหรือร้องทุกข์ยังพื้นที่ห่างไกลภูมิลำเนา นอกจากนี้การฟ้องคดีปิดปากอาจเป็นปรากฎการณ์ทางสังคมที่ปราศจากการยึดมั่นในหลักนิติรัฐ นิติธรรม ซึ่งชี้ให้เห็นถึงสภาพปัญหาอันสำคัญยิ่งในกระบวนการเปลี่ยนผ่านประชาธิปไตยไทย