การเคลื่อนไหวเพื่อสิทธิของบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศในสังคมไทย : กรณีสิทธิในการสมรสและสิทธิในอัตลักษณ์ทางเพศ

บทคัดย่อ

การศึกษาเรื่อง “การเคลื่อนไหวเพื่อสิทธิของบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศในสังคมไทย : กรณีสิทธิในการสมรสและสิทธิในอัตลักษณ์ทางเพศ” เป็นการศึกษาฐานคิดในการเคลื่อนไหวเพื่อสิทธิในการสมรสและสิทธิในอัตลักษณ์ทางเพศของบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศ และศึกษาข้อจำกัดเกี่ยวกับสิทธิในการสมรสและสิทธิในอัตลักษณ์ทางเพศของบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศในสังคมไทย โดยใช้การวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) เป็นแนวทางหลักในการเก็บรวบรวมข้อมูล ผลการศึกษาพบว่า ผู้ที่เคลื่อนไหวเพื่อสิทธิของบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศมีมุมมองว่าการแบ่งเพศตามสรีระส่งผลให้เกิดการแบ่งแยกเป็นขั้วตรงข้ามที่ใช้เพศวิถีแบบรักต่างเพศเป็นศูนย์กลางและกดทับเพศวิถีอื่น ๆ ส่งผลเกิดการแบ่งแยกและเลือกปฏิบัติทางเพศ รวมถึงการถูกจำกัดสิทธิและการกีดกันทางสังคมและกฎหมายด้วยเหตุแห่งเพศ สำหรับประเด็นสิทธิในการสมรสและสิทธิในอัตลักษณ์ทางเพศ หลักสิทธิมนุษยชนถูกนำมาเป็นฐานคิดในการเคลื่อนไหว โดยยึดหลักการที่ระบุไว้ในตราสารระหว่างประเทศด้านสิทธิมนุษยชนที่ประเทศไทยเป็นภาคี และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย และให้ประเทศไทยมีกฎหมายที่ครอบคลุม 3 เรื่อง คือ กฎหมายรับรองอัตลักษณ์ทางเพศ กฎหมายสมรสเท่าเทียม และกฎหมายความเท่าเทียมระหว่างเพศ สำหรับข้อจำกัด ความเข้าใจเรื่อง “เพศ” ในสังคมไทยยังไม่เปิดกว้างและยอมรับอัตลักษณ์ทางเพศที่หลากหลาย ในขณะที่มิติทางกฎหมาย แม้ว่าสิทธิสมรสของผู้มีความหลากหลายทางเพศจะถูกระบุใน พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม แต่มีเรื่องการรับรองสภาพครอบครัวของผู้มีความหลากหลายทางเพศ รวมถึงการปรับเปลี่ยนกฎหมายที่เกี่ยวข้องอื่นๆ เพื่อรองรับสิทธิดังกล่าวยังเป็นไปอย่างจำกัด ในแง่ของสิทธิในอัตลักษณ์ทางเพศ กฎหมายไทยยังไม่มีการรับรองเป็นการเฉพาะ แม้ว่าจะมีการเสนอร่าง พ.ร.บ.การรับรองอัตลักษณ์ทางเพศ เพื่อให้ผู้มีความหลากหลายทางเพศสามารถกำหนดเจตจำนง และยังสามารถแสดงออกทางเพศ แต่ยังไม่มีบทบัญญัติที่คุ้มครองการเลือกปฎิบัติต่อบุคคลหลากหลายทางเพศเป็นการเฉพาะ ส่งผลให้ผู้มีความหลากหลายทางเพศต้องเผชิญกับการแบ่งแยก กีดกัน และการเลือกปฏิบัติจากทั้งสังคมและกฎหมาย