การเสริมสร้างการตื่นรู้เบิกบานในการเรียนรู้สำหรับนักเรียนโรงเรียนปริยัติธรรม

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มุ่งเน้นการเสริมสร้างภาวะ “การตื่นรู้เบิกบานในการเรียนรู้” สำหรับนักเรียนโรงเรียนพระปริยัติธรรม ซึ่งถือเป็นการศึกษาเชิงบูรณาการระหว่างหลักธรรมทางพุทธศาสนากับการจัดการเรียนรู้สมัยใหม่ โดยอาศัยกระบวนการสังเคราะห์จากแนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนการวิเคราะห์บริบทของผู้เรียนในโรงเรียนพระปริยัติธรรม ทำให้เกิดองค์ความรู้ใหม่ในรูปแบบของ “โมเดล 3C-BAAN” ซึ่งเป็นแนวทางแบบองค์รวมที่เน้นพัฒนาผู้เรียนทั้งด้านจิตใจ ปัญญา และจริยธรรม โมเดล 3C ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ (1) Consciousness (จิตตื่นรู้) ที่เน้นการสร้างสติและการใคร่ครวญในตนเองตามหลักไตรสิกขา (2) Compassion (ความเมตตา) ที่ส่งเสริมความสัมพันธ์ทางจิตใจอันเกื้อกูลกับผู้อื่นผ่านการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม และ (3) Contemplative Learning (การเรียนรู้แบบภาวนา) ซึ่งเป็นการบูรณาการพุทธธรรม เช่น อิทธิบาท 4 และไตรลักษณ์ เข้ากับสาระวิชาสามัญเพื่อเสริมสร้างคุณธรรมและความลึกซึ้งในการเรียนรู้ ทั้งนี้ โมเดลดังกล่าวตั้งอยู่บนพื้นฐานแนวคิด “BAAN” ซึ่งหมายถึง Balance (สมดุลทางจิตใจ), Awareness (ความรู้สึกตัว), Aspiration (แรงบันดาลใจ) และ Noble Practice (การปฏิบัติเพื่อความดีงาม) ซึ่งเป็นหลักการสนับสนุนให้การตื่นรู้เบิกบานเกิดขึ้นอย่างยั่งยืนในตัวผู้เรียน โดยโมเดล 3C-BAAN นี้มีจุดเด่นในการส่งเสริมการเรียนรู้แบบจิตตปัญญา มีความสอดคล้องกับหลักธรรมทางพุทธศาสนา และสามารถนำไปประยุกต์ใช้จริงในห้องเรียนผ่านกิจกรรมที่ส่งเสริมสติ การสะท้อนคิด และการเรียนรู้เชิงประสบการณ์
ผลที่ได้จากการนำเสนอโมเดลนี้สะท้อนให้เห็นแนวทางการจัดการเรียนรู้ที่ตอบสนองต่อบริบทของโรงเรียนพระปริยัติธรรม ซึ่งมุ่งเน้นการฝึกตน พัฒนาจิตวิญญาณ และการมีระเบียบวินัย อันเป็นคุณลักษณะสำคัญของนักเรียนในระบบการศึกษาพระพุทธศาสนา และมีศักยภาพในการขยายผลสู่ระบบการศึกษาทางเลือกอื่น ๆ ที่เน้นการเรียนรู้เพื่อความสุข ความดี และการรู้ตน