การสื่อสารศาสนาในยุคดิจิทัล พุทธศาสนาในสื่อสังคมออนไลน์ไทย

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มุ่งศึกษาการสื่อสารศาสนาในยุคดิจิทัล โดยเน้นกรณีศึกษาการเผยแผ่พระพุทธศาสนาผ่านสื่อสังคมออนไลน์ในบริบทของสังคมไทย การวิจัยนี้ใช้วิธีวิเคราะห์เอกสารและข้อมูลเชิงคุณภาพจากงานวิจัยและบทความวิชาการที่เกี่ยวข้อง พบว่าการสื่อสารพระพุทธศาสนาในยุคดิจิทัลมีบทบาทสำคัญในการเป็นช่องทางใหม่ในการถ่ายทอดหลักธรรมคำสอนไปยังกลุ่มเป้าหมายที่หลากหลาย โดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ที่นิยมใช้สื่อออนไลน์ ทั้งนี้สื่อสังคมออนไลน์ เช่น Facebook, YouTube, TikTok และ Instagram ได้เปลี่ยนแปลงรูปแบบการเผยแผ่พระพุทธศาสนาให้มีความทันสมัย เข้าถึงง่าย และเปิดโอกาสให้ผู้รับสารสามารถมีส่วนร่วมกับเนื้อหาได้มากขึ้น บทความยังพบว่า การสื่อสารพุทธศาสนาในยุคดิจิทัลเผชิญกับความท้าทายหลายด้าน อาทิ ปัญหาด้านความถูกต้องของเนื้อหาที่เผยแพร่ในสื่อสังคมออนไลน์ การลดทอนความศักดิ์สิทธิ์ของพิธีกรรม และความเสี่ยงต่อการบิดเบือนสาระของพระธรรมคำสอนเพื่อความบันเทิงหรือวัตถุประสงค์เชิงพาณิชย์ นอกจากนี้ยังมีข้อกังวลเรื่องจริยธรรมของผู้ผลิตเนื้อหาและผู้เผยแผ่พระธรรมผ่านช่องทางดิจิทัลอีกด้วย จากการวิเคราะห์เชิงลึกของงานวิจัยดังกล่าว ได้มีการสังเคราะห์องค์ความรู้ใหม่ในรูปแบบ “3C-BS Model” ซึ่งประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก 3 ด้าน ได้แก่ เนื้อหา (Content) ช่องทางการสื่อสาร (Channel) และจริยธรรมการสื่อสาร (Communication Ethics) โดยมีปัจจัยบริบทพุทธและสังคมไทย (Buddhist-Social Context) เป็นองค์ประกอบสนับสนุน เพื่อให้การเผยแผ่พระพุทธศาสนาในยุคดิจิทัลสามารถดำเนินไปอย่างมีประสิทธิภาพและเหมาะสมกับบริบทของสังคมไทย ทั้งในแง่ของการรักษาความถูกต้องของหลักธรรมและการสร้างสังคมแห่งสันติสุขในโลกออนไลน์