รูปแบบการอนุรักษ์แม่น้ำแม่กลองเพื่อจัดการปัญหามลพิษทางน้ำ: กรณีศึกษาชุมชนมนตรีพัฒนา ตำบลหน้าเมือง อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการการรวมกลุ่มเพื่ออนุรักษ์แม่น้ำแม่กลอง ปัญหามลพิษทางน้ำที่เกิดขึ้นในแม่น้ำแม่กลอง แนวทางป้องกันและแก้ไขปัญหามลพิษในแม่น้ำแม่กลอง และการนำเสนอรูปแบบการอนุรักษ์แม่น้ำแม่กลอง ของประชาชนในชุมชนมนตรีพัฒนา ตำบลหน้าเมือง อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี ดำเนินการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ให้ข้อมูล ได้แก่ ผู้นำชุมชนและสมาชิกของชุมชน จำนวน 15 คน ในชุมชนมนตรีพัฒนา ตำบลหน้าเมือง อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี ผลการวิจัย พบว่า (1) กระบวนการรวมกลุ่มเพื่ออนุรักษ์แม่น้ำแม่กลอง เริ่มจากผู้นำชุมชนได้รับแต่งตั้งให้เป็นคณะกรรมการด้านสิ่งแวดล้อมของอำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี และให้เป็นตัวแทนอาสาสมัครด้านสิ่งแวดล้อมในระดับชุมชน จากนั้นผู้นำชุมชนได้เชิญชวนคณะกรรมการและสมาชิกของชุมชนให้จัดตั้งกลุ่มอนุรักษ์อาสาสมัครด้านสิ่งแวดล้อมในระดับชุมชนขึ้น ส่วนสมาชิกคนอื่น ๆ ก็ได้ชักชวนกันแบบปากต่อปากโดยเพื่อนบ้านที่อยู่ในชุมชน (2) ปัญหามลพิษทางน้ำในแม่น้ำแม่กลองเกิดขึ้นจากน้ำเสียทางกายภาพ น้ำเสียทางเคมี และน้ำเสียทางชีววิทยา และพบว่า มีโรงงานอุตสาหกรรม ฟาร์มเลี้ยงสัตว์ การทำการเกษตรของชุมชนริมฝั่งแม่น้ำแม่กลอง ซึ่งเป็นแหล่งปล่อยน้ำเสีย น้ำปนเปื้อนสารเคมี และสิ่งปฏิกูลต่าง ๆ ลงแม่น้ำ จนทำให้น้ำไม่สะอาด ชาวบ้านไม่นำมาใช้ในการอุปโภคบริโภค (3) การป้องกันและแก้ไขปัญหามลพิษในแม่น้ำแม่กลอง ผู้นำชุมชนได้ให้ความรู้เรื่องการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม พร้อมทั้งสถานการณ์ความเสียหายของสิ่งแวดล้อมแก่สมาชิกของชุมชนอยู่เสมอ เพื่อมุ่งเน้นการดำเนินชีวิตประจำวันให้สอดคล้องกับการอนุรักษ์ธรรมชาติในทุก ๆ ด้าน และ (4) รูปแบบการอนุรักษ์แม่น้ำแม่กลอง มีลักษณะเป็นความร่วมมือของคนในชุมชนที่เล็งเห็นประโยชน์ในเรื่องความสะอาดของแม่น้ำแม่กลอง โดยผู้นำชุมชนได้ส่งเสริมวิถีทางการอนุรักษ์ การเผยแพร่องค์ความรู้เรื่องการอนุรักษ์ และจัดกิจกรรมการอนุรักษ์ให้เป็นชุมชนที่เข้มแข็งในเรื่องการอนุรักษ์อย่างแท้จริง