แนวคิดทางการเมืองกับศาลหลักเมืองประจำจังหวัด ตั้งแต่ พ.ศ. 2325-2566
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาแนวคิดทางการเมืองที่ปรากฏในศาลหลักเมืองประจำจังหวัด ตั้งแต่ พ.ศ. 2325-2566 (2) ศึกษาบริบททางการเมือง สังคม และวัฒนธรรม ที่มีอิทธิพลต่อแนวคิดทางการเมืองอำนาจศูนย์กลางผ่านการสร้างศาลหลักเมืองประจำจังหวัด ตั้งแต่ พ.ศ. 2325-2566 และ (3) วิเคราะห์ความสัมพันธ์ของศาลหลักเมืองในฐานะสัญลักษณ์ของอำนาจและความมั่นคงในบริบทการเมืองไทยสมัยใหม่ ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลด้วยวิธีการศึกษาข้อมูลจากการสำรวจและการวิจัยเอกสาร วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนาและการตีความ ผลการวิจัย พบว่า (1) ศาลหลักเมืองเป็นสัญลักษณ์ของอำนาจรัฐ ตั้งแต่ศูนย์กลางอำนาจกษัตริย์ในยุคสมบูรณาญาสิทธิราชย์ สู่เครื่องมือสร้างความเป็นปึกแผ่นของชาติในระบอบประชาธิปไตย ศาลหลักเมืองสะท้อนรากฐานแนวคิดทางการเมืองที่เชื่อมโยงอำนาจรัฐกับศาสนาผ่านจักรวาลวิทยาฮินดู-พุทธ เพื่อสร้างความชอบธรรมในการปกครอง ศาลหลักเมืองยังคงเป็นสัญลักษณ์ของเสถียรภาพและความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับประชาชน (2) สมัยต้นรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. 2325-2411) ใช้ศาลหลักเมืองเสริมสร้างความชอบธรรมของกษัตริย์ ช่วงปฏิรูปประเทศ (พ.ศ. 2411-2525) ขยายบทบาทศาลหลักเมืองเพื่อควบคุมอำนาจท้องถิ่น จนถึงยุคปัจจุบัน (พ.ศ. 2525-2566) ศาลหลักเมืองเชื่อมโยงศาสนา วัฒนธรรม และการเมือง โดยสะท้อนจักรวาลวิทยาฮินดู-พุทธ และเป็นสัญลักษณ์ของอำนาจรัฐ เสริมสร้างความชอบธรรมและความมั่นคงของรัฐไทย ผ่านพิธีกรรมทางศาสนาและการเมือง ชนชั้นนำและประชาชนร่วมมือกันในการก่อตั้งและบูรณะศาลหลักเมืองมาทุกยุคสมัย (3) ศาลหลักเมืองเป็นเครื่องมือสำคัญในการสร้างความชอบธรรมทางการปกครองผ่านพิธีกรรมและรัฐพิธี ศาลหลักเมืองทำหน้าที่เป็นสัญลักษณ์ของความมั่นคงแห่งรัฐผ่านพิธีกรรมและการบูรณะเพื่อเสริมสร้างเสถียรภาพทางการเมือง และศาลหลักเมืองเป็นศูนย์กลางความศรัทธาของประชาชนและสร้างความเชื่อมั่นในรัฐจนถึงปัจจุบัน
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารเป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้นิพนธ์ ไม่เกี่ยวข้องกับสำนักงานกฎหมายกัญจนรัตน
References
กาญจนา แก้วเทพ. (2566). อุดมการณ์และกลไกทางอุดมการณ์ของรัฐ. text.
เจนจบ ยิ่งสุมล. (2566). ศาลหลักเมือง กรุงเทพ มหาศรัทธา แห่งความนับถือในแผ่นดิน. ค้นจาก https://ngthai.com/history/47411/bangkok-city-pillar-history
ชาญวิทย์ เกษตรศิริ. (2560). ประวัติการเมืองไทยสยาม พ.ศ. 2475-2500 (พิมพ์ครั้งที่ 7). มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร. (2555). สัญวิทยา โครงสร้างนิยม หลังโครงสร้างนิยม กับการศึกษารัฐศาสตร์ (พิมพ์ครั้งที่ 2). วิภาษา.
ทักษ์ เฉลิมเตียรณ. (2561). การเมืองระบบพ่อขุนอุปถัมภ์แบบเผด็จการ (พิมพ์ครั้งที่ 5). มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
นิธิ เอียวศรีวงศ์. (2565). ชาติไทย เมืองไทย แบบเรียน และอนุสาวรีย์ ว่าด้วยวัฒนธรรม, รัฐ และรูปการจิตสำนึก (พิมพ์ครั้งที่ 5). มติชน.
พชรวัฒน์ เส้นทอง. (2562). อุดมการณ์ทางการเมือง: อุดมการณ์ทางการเมืองไทย. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์, 13(3), 230-248.
วัชรพล พุทธรักษา. (2561). อันโตนิโอ กรัมชี่ กับการจัดวางความคิดทางการเมือง: ปรัชญาปฏิบัติ การเปลี่ยนแปลงทางสังคม และการปลดปล่อยมนุษย์. สมมติ.
วิศรุต บวงสรวง. (2562). ศาสนวัตถุกับอุดมการณ์กษัตริย์นิยมไทย พุทธทศวรรษ 2410-2540. ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต (ประวัติศาสตร์), มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สรชัย ศรีนิศานต์สกุล. (2563). อิทธิพลของโหราศาสตร์ในสังคมและการเมืองไทย. มหาวิทยาลัยบูรพา, คณะรัฐศาสตร์และนิติศาสตร์.
สวรรค์ ตั้งตรงสิทธิกุล. (2561). หลักเมือง:พัฒนาการคติ แนวคิดสู่งานศิลปะและสถาปัตยกรรม. วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต (ประวัติศาสตร์), มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สิงห์โต สุริยาอารักษ์. (2511). แนะนำการศึกษาวิชาโหราศาสตร์ไทยเบื้องต้น ผูกดวงชาตาพยากรณ์. ชุมนุมช่าง.
Anderson, B. (1983). Imagined communities: Reflections on the origin and spread of nationalism. Verso.
Bates, T. R. (1975). Gramsci and the theory of hegemony. Journal of the History of Ideas, 36(2), 351-366.
Bourdieu, P. (1989). Social space and symbolic power. Sociological Theory, 7(1),14-25.
Margulies, J. D. (2018). The conservation ideological state apparatus. Conservation & Society, 16(2), 181-192.
Mianlamai, S. (2023). Astrology in Thailand: Life guidance from the stars. Retrieved from https://www.thailandfoundation.or.th/culture_heritage/astrology-in-thailand-life-guidance-from-the-stars