การเมืองในการจัดการอุทกภัยในพื้นที่ลุ่มน้ำยมตอนล่างของจังหวัดสุโขทัย พ.ศ. 2554-2566

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบท ปัญหา อุปสรรค การเมืองในการจัดการอุทกภัย และการบริหารจัดการภาครัฐต่อการแก้ไขปัญหาอุทกภัยในพื้นที่ลุ่มน้ำยมตอนล่างของจังหวัดสุโขทัย พ.ศ. 2554-2566 การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 8 คน และการอภิปรายกลุ่มสนทนาแบบเจาะจง จำนวน 30 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า (1) ปัญหาและอุปสรรคในการจัดการปัญหาอุทกภัย คือ การทำความเข้าใจกับประชาชนเกี่ยวกับระบบคลองในพื้นที่จังหวัดสุโขทัย (2) การเมืองในการจัดการอุทกภัย พบว่า (2.1) การเมืองเชิงอำนาจในการจัดสรรทรัพยากร ซึ่งถูกควบคุมโดยกลุ่มที่มีบทบาทนำทางการเมืองที่สืบทอดอำนาจมานาน มีผลให้การจัดการงบประมาณและโครงสร้างพื้นฐานที่แตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ (2.2) การเมืองในเชิงขัดแย้ง การประสานงานของนักการเมืองและหน่วยงานของรัฐต่อการจัดการอุทกภัย พบว่า งบประมาณในการแก้ไขอุทกภัยยังถูกใช้เป็นเครื่องมือในการต่อรองทางการเมือง และ (2.3) ปฏิสัมพันธ์ทางการเมืองในการจัดการอุทกภัย มีการเชื่อมโยงประสานการแก้ปัญหาอุทกภัย (3) การบริหารจัดการภาครัฐต่อการแก้ไขปัญหาอุทกภัย พบว่า (3.1) นโยบายรัฐในการจัดการปัญหาอุทกภัย ด้านการจัดการภัยพิบัติมีการนำไปใช้ปฏิบัติทั้งจากกฎหมาย พระราชบัญญัติ และแผนในการบูรณาการ (3.2) โครงสร้างของนโยบายรัฐบาลที่เกี่ยวข้องกับหน่วยงานภาครัฐ มีการนำกรอบนโยบาย/มาตรการ/แผนแม่บทต่าง ๆ มาพิจารณาร่วมในมิติ Top-Down โดยเชื่อมโยงกัน ซึ่งมีความสอดคล้องกับแผนป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (พ.ศ. 2564-2570) และ (3.3) บทบาทของหน่วยงานภาครัฐในการจัดการอุทกภัย มีลักษณะเป็นผู้มีบทบาทนำการตัดสินใจในการใช้ทรัพยากรของหน่วยงานและการจัดสรรงบประมาณเป็นหลัก ต่างฝ่ายต่างกำหนดกรอบแผนงานในหลายระดับ ซึ่งพบว่า ยังขาดการบูรณาการและประสานงานที่เป็นระบบลุ่มน้ำ ตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ ทำให้ไม่สามารถจัดการปัญหาได้อย่างทันท่วงที